Süheylâ Altmışdört

CUMHURİYET’LE YAŞIT ve HOCALARIN HOCASI SÜHEYLÂ ALTMIŞDÖRT

Muallim İsmail Hakkı Bey, Muallim Kâzım Uz, Şefik Gürmeriç ve Emin Ongan gibi İstanbul’un musiki hayatına mâl olmuş efsanevi “Hoca”lardan biri olan Süheylâ Altmışdört, rekor sürelerde devam ettirdiği Üniversite Korosu şefliği ve konservatuvar öğretmenliğinde, binlerce öğrencisine Klasik Türk Müziği kültürünü ve zevkini kazandırdı.

İstanbul musikisinin tarihine, yetiştirdiği öğrencilerle geçen ve “Hocaların Hocası” diye anılan Türk musikisi öğretmeni; Türk musikisi eğitim ve öğretim tarihinde özel bir yeri olan Üniversite Korosu’nun efsanevi şefi. Trabzon’da dünyaya geldiğinde, Cumhuriyet ilân edileli çok uzun bir zaman geçmemişti. İlkokulu, babasının mesleki seyahatlerinden dolayı Erzurum, Trabzon ve Ağrı’da; ortaokulu ve liseyi Trabzon’da tamamladı. İlkokul çağları, bugün bildiğimiz İstiklâl Marşı’nın değil, hocası Münir Nureddin Selçuk’un hocası olan Ali Rıfat Çağatay’ın bestelediği Acemaşiran makamındaki İstiklâl Marşı’nın okullarda okutulduğu dönemlere rastlıyordu.

1948’de ailece yerleştikleri İstanbul’da Fulya Akaydın’dan özel piyano dersleri alarak musikiye başladı. Hocasının tavsiyesiyle 1951’de İstanbul Belediye Konservatuvarı Türk Musikisi Bölümüne girdi ve sınıf atlamak suretiyle 1954’de normal eğitim süresinden daha erken mezun oldu. Konservatuvar öğrenimi müddetince Münir Nureddin Selçuk, Şefik Gürmeriç, Mesud Cemil, Nevzad Atlığ ve Şive Ölmez gibi Türk musikisinin en önde gelen hocalarıyla çalıştı. Hocası Şefik Gürmeriç’in teşvikiyle, 1957 yılında mezun olduğu okulda kadrosuz olarak öğretmenliğe başladı. Bir süre sonra Halk Müziği İcra Heyeti’nde açılan kadroya tayin olunarak koro yöneticiliği ve öğretmenlik yaptı. 1960’ta aynı topluluğa vekaleten şef olarak atandı ve bir yıl boyunca Türk halk musikisi konserleri hazırladı ve idare etti. Ardından, okulun Türk Musikisi bölümünde açılan öğretmenlik kadrosuna geçti.

1990’lı yıllarda İstanbul Üniversitesine bağlanan ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı adını alan okulda tam 47 yıl aralıksız şekilde Batı Müziği Solfeji, Türk Musikisi Nazariyatı, Türk Musikisi Solfeji ve Usul dersleri verdi. Çeşitli tarihlerde okulun öğrenci korolarının çalıştırılmasını üstlendi ve çok sayıda konser hazırlayıp yönetti. Yarım yüzyıla yaklaşan bu görevi sırasında Türk musikisi alanında yetişen sayısız sanatçının hocası oldu. Konservatuvar hocalığından 2005 yılı itibarıyla emekliye ayrıldı. Kuruluşundan itibaren Müjdat Gezen Sanat Merkezinde Türk Müziği Bölümü başkanı olarak görev yaptı, öğrenciler yetiştirdi. Çeşitli dönemlerde Kadıköy Halk Eğitimi Merkezinde, Eyüp Musiki Derneğinde ve Beşiktaş Musiki Derneğinde korolar çalıştırdı. Bir süre Florence Nightingale Yüksek Hemşirelik Okulunda Türk Müziği Kültürü dersleri verdi. Klasik Türk Müziği ile ilgili çeşitli radyo ve tv programlarına uzman olarak katıldı. Türk müziği piyanisti olarak da öğrenciler yetiştirdi. 1963 yılından itibaren 42 yıl aralıksız olarak, Dr. Şemseddin Kodal’dan devraldığı Üniversite Korosu’nu yönetti. Konservatuvar öğretmenliğiyle beraber Üniversite Korosu şefliği, hayatının merkezindeki faaliyetler oldu. Üniversite Korosu ile geçirdiği 42 sene boyunca, kesin sayısını bilinemeyen yüzlerce gence klasik musiki zevkini verdi. Her biri Anadolu’nun, Trakya’nın ve İstanbul’un çeşitli köşelerinden gelen ve tek bir ortak payda etrafında, yani klasik Türk musikisi çevresinde birleşen üniversiteli gençliğin kendi musiki kültürlerini edinmelerine kılavuzluk etti.

Üniversite Korosu’nun sıralarından geçen, hekimlikten eczacılığa, hukukçuluktan iktisatçılığa, siyasi ilimlerden kimyacılığa kadar çok çeşitli dallarda yükseköğrenim gören sayısız öğrencisi arasında, musikiyi meslek edinenler çok sayıdadır. Ayrıca birçok öğrencisi de, yine Üniversite Korosu çatısı altında değerlendirdikleri vakitlerin bir sonucu olarak, musikiyi doğrudan meslek olarak seçmeyip, öğrenimini gördükleri dallarla ilgili meslekleri seçtiler; ancak bunların arasından musikiyle ilgilerini kesmeyen birçoğu, dağıldıkları ülke sathında musikiyle ilgili müesseselerin kurucuları arasında yer aldılar. Anadolu’nun birçok şehrinde kurulan musiki derneklerinin, topluluklarının ve konservatuvarların kurucuları arasında, Süheylâ Altmışdört’ün öğrencileri ön sıralarda bulundu. 42 yıl boyunca ellerinden geçen en az 10 yükseköğrenim kuşağına aktardığı kültürel birikimle, bugün ülkemizde var olan klasik Türk musikisi altyapısına çok büyük bir katkıda bulundu. 2021 itibarıyla 79’uncu yıl dönümünü yaşayan Üniversite Korosu, tarihinin 42 yılındaki varlığıyla ulusal kültürümüze ve sanatımıza sağladığı katkı, bütün kültür-sanat çevreleri tarafından kabul ve teslim edildi. Hayatı ve sanatı hakkında çok sayıda yazılar kaleme alındı, bilimsel tezlere konu oldu. “Hocaların Hocası” diye anılan ve öğrencilerini hoca olmanın ötesinde anne şefkatiyle sarmasından dolayı “Hocaanne” diye de anılan Süheylâ Altmışdört, hâlen İstanbul’da yaşamakta ve Türk musikisinin en kıdemli sanatkârı ve başvuru kaynağı olarak etkin ve üretken varlığını sürdürmektedir.

Yazar: Mehmet Güntekin